Inleiding
Op 30 maart 2017 organiseerde de Stichting Food Micro in De Bilt een Event over voedselveiligheid, diagnostica en data-analyse. Tijdens dit Event werden de laatste ontwikkelingen op het gebied van detectie en identificatie van micro-organismen (pathogenen en bederforganismen) en contaminanten (o.a. residuen van landbouwbestrijdingsmiddelen, chemische contaminanten en toxines) besproken. Daarnaast werd inzicht gegeven in de ontwikkelingen op het gebied van verwerking en analyse van meetdata. Uit verzamelde meetdata is meer informatie te halen dan tot voor kort voor mogelijk werd gehouden. Aan de hand van diverse voorbeelden, ook vanuit andere sectoren waar “big data” gemeengoed zijn geworden, werd inzichtelijk gemaakt wat de potenties van moderne data-analyse tools voor de levensmiddelenindustrie zijn. Daarnaast was op dit Event een interactieve kennismarkt “Meet the Expert” waar diverse instellingen (Westerdijk Institute, RIKILT, WUR, TNO) en bedrijven (QAssurance, Groen Agro Control, Bruker, iVention, Baseclear, r-Biopharm) op uitnodiging van Food Micro aanwezig waren en open stonden voor vragen. De kennismarkt was druk bezocht en heeft tot diverse nieuwe samenwerkingen geleid.
Detectie van micro-organismen en hun toxische metabolieten: trends en ontwikkelingen
Aart van Amerongen; Wageningen University & Research
In de openingslezing van het symposium werd een overzicht gegeven van trends en ontwikkelingen op het gebied van food diagnostica. Naast de meer conventionele methoden werden met name nieuwe ontwikkelingen besproken. Daarbij kwamen o.a. DNA amplificatie, MALDI-TOF massa spectrometrie en Next Generation Sequencing aan de orde.
De aanschaf van een MALDI-TOF apparaat is duur, maar daar staat tegenover dat de testen zelf goedkoop en snel zijn; in enkele seconden kan een micro-organisme worden geïdentificeerd. Er zijn zelfs innovaties in ontwikkeling die het mogelijk maken om de samenstelling van microbiële populaties te onderzoeken doordat iedere cel apart wordt geïdentificeerd. Een Topsector project dat in april 2017 start heeft tot doel de apparatuur verder te ontwikkelen waarbij de aandacht o.a. naar Listeria uitgaat.
Gewezen werd op het feit dat de meeste innovaties plaatsvinden in de medische diagnostica en dat gebruik van medische technologie in voeding een belangrijk deel van de nieuwe technologie levert. Dit leidt tot snellere methoden, kostprijsreductie en meer kwantitatieve resultaten.
Een interessante ontwikkeling is de multi-analyse microarrays in ELISA platen. Deze technologie maakt het mogelijk om de analyse uit te voeren en uit te lezen in 96-wells platen. Ook werd inzicht gegeven in de Rapid DNA assays waar op de WUR aan gewerkt wordt. Als voorbeeld van een toepassing werd genoemd: het detecteren van antibiotica resistentie genen en resistente micro-organismen. In alle gevallen blijft een optimale monstervoorbehandeling cruciaal voor een optimaal resultaat. In dat verband werden diverse technieken besproken om bacteriële cellen te vangen: o.a. met metalen- en nitrocellulose membranen.
Verbeterde voedselveiligheid met data-analyse
Marijn Uilenbroek; Sogeti Nederland B.V., Vianen
De wereld wordt steeds meer digitaal; dat levert een veelheid aan data op. In veel sectoren wordt data-analyse “Advanced Analytics” toegepast om producten of diensten te verbeteren. Dit geeft ook opties voor de levensmiddelenindustrie waar immers veel data worden gegenereerd; vaak met kostbare analyses voor detectie van micro-organismen of contaminanten. Met Advanced Analytics zijn uit deze data veel meer informatie en inzichten te halen. We kunnen zelfs gaan voorspellen en de data ons laten vertellen wat we moeten doen. Tijdens deze lezing passeerden tal van voorbeelden, voornamelijk uit andere sectoren, de revue. Op deze wijze werd inzicht gegeven hoe elders gebruik wordt gemaakt van data-analyse. Dit gaf op een verrassende wijze inzicht in de potentie voor voedselveiligheids- en productkwaliteitstoepassingen in de levensmiddelenindustrie.
Monitoringsstrategieën voor voedselveiligheid in kruiden en specerijen
Esther van Asselt; RIKILT, Wageningen
Deze lezing belichtte het aspect van risicogebaseerde monitoring en kosteneffectieve bemonsteringsstrategieën in de keten van kruiden en specerijen. Risicogebaseerde monitoring bestaat uit drie stappen: wat, waar en hoe moet gemonitord worden? De “wat” vraag betreft het vaststellen van de voedselveiligheidsgevaren. Met een data-analyse tool zijn 36 gevaren geïdentificeerd en gescoord. Als voorbeeld werd het mycotoxine ochratoxine A besproken. Op basis van voorspellende modellen werd de “waar” vraag besproken. Welke geografische gebieden (denk aan weersinvloeden) en welke bedrijven vormen een risico? Ten slotte werd de “hoe” vraag besproken; daarbij werd ingegaan op de keuze voor analysemethodes en bemonsteringsstrategiëen zoals het poolen van monsters. Uiteindelijk leidt deze werkwijze tot een efficiëntere controlestrategie.
Trends en ontwikkelingen in data-analyse voor voeding
Marcel van Zandvoort; TNO, Zeist
Tijdens deze lezing kregen de toehoorders inzicht in de TNO visie op het gebied van moderne data-analyse tools in relatie tot voedselveiligheid. Daarbij werd eerst ingegaan op het belang van het zo vroeg mogelijk identificeren van trends en bedreigingen. Het inzichtelijk hebben van potentiële risico’s is van groot belang en goed beschouwd een krachtiger tool dan een meetprogramma op het eindproduct. Zo heeft TNO een systeem ontwikkeld waarmee uit wetenschappelijke literatuur relaties kunnen worden gelegd om zo ontwikkelingen op te sporen. Aan de hand van twee voorbeelden (acrylamide vorming bij verhitting van bepaalde levensmiddelen en de kleurstof sudan I in chilli) werd aangetoond dat relevante informatie over deze mogelijke gevaren al ver voordat de case boven water kwam beschikbaar was; deze informatie werd indertijd echter nooit opgepikt. Benadrukt werd dat bij het beoordelen van gevonden informatie altijd experts betrokken moeten zijn zodat de juiste conclusies worden getrokken.
In het tweede deel van de lezing werd ingegaan op het belang van in-line detectiemethodes. Als voorbeelden werden o.a. multiple fiber reflectance spectroscopy en laser spectroscopy genoemd.
Detectie van voedselpathogenen met behulp van digitale PCR: de “verdeel en heers” benadering
Bavo Verhaegen; Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, dienst Voedselpathogenen, Brussel (Food Micro PhD Lezing)
De Food Micro PhD lezing werd deze keer verzorgd door Bavo Verhaegen die aan de Universiteit van Gent gepromoveerd is op detectie van voedselpathogenen met PCR technologie. De conventionele PCR technieken worden in veel laboratoria vervangen door de tweede generatie of “real-time” PCR. Sinds enkele jaren is een nieuwe veelbelovende derde generatie of “digital” PCR techniek beschikbaar die minder gevoelig is voor PCR inhibitie en daardoor bruikbaar voor de detectie van pathogenen in voeding. Het PhD onderzoek richtte zich op de ontwikkeling van droplet digital PCR voor de detectie van de shiga toxine-producerende E.coli. Tijdens de lezing werd besproken hoe deze techniek in de praktijk gebruikt kan worden voor de kwantificatie van deze bacterie.
Snelle confirmatie van een breed bereik aan micro-organismen in de levensmiddelensector met MALDI-TOF Massa Spectrometrie
Sander Slingerland; Bruker Nederland B.V.
De lezing startte met het geven van een voortreffelijk inzicht in de MALDI-TOF technologie; een technologie die in de medische sector al vele jaren wordt gebruikt als methode voor het bepalen van de identiteit van micro-organismen op basis van hun eiwit vingerafdruk. In de levensmiddelensector wordt de methode gebruikt voor het identificeren van pathogenen en contaminanten. MALDI-TOF geeft voor meer dan 2400 soorten micro-organismen in enkele minuten resultaat met een nauwkeurigheid grenzend aan sequencing. Daarbij worden eiwit vingerafdrukken vergeleken met massaspectra die zijn opgeslagen in een bibliotheek.
Aan de hand van diverse voorbeelden uit de praktijk (Listeria, Salmonella, Legionella) werd besproken hoe deze methode wordt toegepast en welke mogelijkheden het biedt voor het microbiologisch werkveld binnen de levensmiddelensector.
Gevoelige detectie van pathogenen en residuen in planten en plantaardige producten
Adriaan Vermunt; Groen Agro Control, Delfgauw
Deze lezing gaf inzicht hoe in de praktijk de werkzaamheden in het Groen Agro Control analyse laboratorium plaatsvinden, op basis waarvan voor bepaalde technologie gekozen wordt en welke strategie in overleg met de klant wordt gekozen om tot een bepaalde aanpak te komen. Duidelijk werd dat kennis over analyse technieken tezamen met kennis van experts het beste resultaat garandeert.
Diverse technieken passeerden de revue zoals LC-MSMS en GC-MSMS voor detectie van concentraties van residuen en het uitplaten en opkweken en PCR-technieken om aan te tonen dat producten vrij zijn van pathogenen. Daarnaast werden enkele opmerkelijke voorbeelden gepresenteerd waarbij de MRL’s van pathogenen en actuele plantenziektes zijn overschreden zoals de onverwachte vondst van Ralstonia solanacearum op rozen die normaal gesproken vooral op tomaat wordt gevonden en zelden op rozen.
Validatie van test kits voor microbiologische analyses door MicroVal
Imola Ferro; NEN, Delft
Het is soms lastig om tot een goed besluit te komen welk testmethode te gebruiken. MicroVal is een internationaal validatie- en certificatie platform dat gehuisvest is bij NEN. MicroVal valideert en certificeert microbiologische testmethoden. Tijdens deze lezing werd besproken wat MicroVal nu precies doet, hoe zo’n validatie/certificatieproces van bv. een microbiologische testkit verloopt en wat de toegevoegde waarde van het MicroVal schema is. Essentieel is dat de eindgebruiker kan zien dat er sprake is van een gevalideerde methode. Meer informatie is te vinden op
09.00 – 09.30 uur: Ontvangst en registratie
09.30 – 09.40 uur: Welkom door Jacques Stark, voorzitter Stichting Food Micro
09.40 – 10.20 uur: Aart van Amerongen; Wageningen University & Research
Openingslezing: Detectie van microorganismen en hun toxische metabolieten: trends en ontwikkelingen
In de openingslezing van het symposium wordt een overzicht gegeven van trends en ontwikkelingen op het gebied food diagnostica. Daarbij komen de nieuwste analyse technieken aan bod en wordt een verband gelegd tussen deze technieken en het verwerken van de meetdata (data-analyse). De combinatie van moderne diagnostica en data-analyse leidt tot kwalitatief betere data die sneller beschikbaar zijn en meer informatie geven.
10.20 – 11.00 uur: Marijn Uilenbroek; Sogeti Nederland B.V., Vianen
Keynote lezing: Verbeterde voedselveiligheid met data-analyse
De wereld wordt steeds meer digitaal en dat levert ook steeds meer data op. In veel sectoren wordt data-analyse of Advanced Analytics toegepast om producten of diensten te verbeteren. Dit kan ook in de levensmiddelenindustrie waar immers veel data worden gegenereerd; vaak met kostbare analyses voor detectie van schadelijke microorganismen of contaminanten. Met Advanced Analytics zijn uit deze data veel meer informatie en inzichten te halen. We kunnen zelfs gaan voorspellen en de data ons laten vertellen wat we moeten doen. Tijdens deze lezing krijgt u inzicht in de mogelijkheden waarbij diverse voorbeelden uit andere sectoren de revue passeren.
11.00 – 11.30 uur: Koffiepauze en Kennismarkt “Meet the Expert”
11.30 – 12.00 uur: Esther van Asselt & Ine van der Fels; RIKILT, Wageningen
Lezing: Monitoring strategieën voor voedselveiligheid in kruiden en specerijen
In de keten van kruiden en specerijen kunnen verschillende microbiologische en chemische gevaren voor de volksgezondheid optreden. In deze presentatie gaan de sprekers in op methoden voor het vaststellen van een prioritering voor de monitoring van dergelijke gevaren en voor het bepalen van bemonsteringstrategieën.
12.00 – 12.30 uur: Marcel van Zandvoort; TNO, Zeist
Lezing: Trends en ontwikkelingen in data-analyse voor voeding
De kwaliteit en veiligheid van levensmiddelen wordt veelal op traditionele wijze gemeten. Maar met moderne technologie zoals data-analyse is veel meer mogelijk. Dat moet dan wel samengaan met een slimme strategie en het optimaal benutten van inhoudelijke kennis. In deze lezing wordt vanuit TNO een visie gedeeld hoe dit te doen en aangegeven hoe de levensmiddelenindustrie zich op de toekomst kan voorbereiden.
12.30 – 14.00 uur: Lunch en Kennismarkt “Meet the Expert”
14.00 – 14.30 uur: Bavo Verhaegen; Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, dienst Voedselpathogenen, Brussel
Food Micro PhD Lezing: Detectie van voedselpathogenen met behulp van digitale PCR: de “verdeel en heers” benadering
Technieken op basis van een Polymerase Chain Reaction (PCR) worden o.a. ingezet voor voedselveiligheid. De conventionele PCR technieken worden in veel laboratoria vervangen door de tweede generatie of “real-time” PCR. Sinds enkele jaren is een nieuwe veelbelovende derde generatie of “digital” PCR techniek beschikbaar die minder gevoelig is voor PCR inhibitie en daardoor zeer bruikbaar voor de detectie van pathogenen in voeding. Deze techniek kan ook worden gebruikt voor de kwantificatie van genetisch gemodificeerde organismen (GMO’s) en allergenen, zelfs indien geen referentiemateriaal beschikbaar is.
14.30 – 15.00 uur: Sander Slingerland; Bruker Nederland B.V.
Lezing: Snelle confirmatie van een breed bereik aan micro-organismen in de levensmiddelensector met MALDI-TOF Massa Spectrometrie
MALDI-TOF massa spectrometrie wordt al vele jaren gebruikt als methode voor het bepalen van de identiteit van micro-organismen op basis van hun eiwit vingerafdruk. In de levensmiddelensector wordt de methode gebruikt voor het identificeren van pathogenen en contaminanten. Deze techniek geeft voor meer dan 2400 soorten micro-organismen in enkele minuten resultaat met een nauwkeurigheid grenzend aan sequencing. Deze presentatie geeft inzicht in hoe deze methode werkt, welke krachten het biedt voor het microbiologisch werkveld en hoe deze kunnen worden benut binnen de levensmiddelensector. Voorbeelden worden gepresenteerd vanuit o.a. de zuivel-, water-, bier-, vlees- en verpakkingsindustrie.
15.00 – 15.30 uur: Theepauze en Kennismarkt “Meet the Expert”
15.30 – 16.00 uur: Adriaan Vermunt; Groen Agro Control, Delfgauw
Lezing: Gevoelige detectie van pathogenen en residuen in planten en plantaardige producten
Groen Agro Control analyseert monsters van plantaardige producten op residuen van bestrijdingsmiddelen en op pathogenen. Met LC-MSMS en GC-MSMS worden concentraties residuen bepaald. Met uitplaten, opkweken en PCR-technieken wordt aangetoond of producten vrij zijn van o.a. Salmonella, Listeria en STEC. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van de technieken die toegepast worden. Daarnaast worden enkele opmerkelijke voorbeelden gepresenteerd waarbij de MRL’s van pathogenen en actuele plantenziektes zijn overschreden.
16.00 – 16.30 uur: Imola Ferro & Paul in ’t Veld; MicroVal / NEN, Delft resp. NVWA, Den Haag
Lezing: Validatie van test kits voor microbiologische analyses door MicroVal
MicroVal is een internationaal validatie en certificatie platform dat gehuisvest is bij NEN. NEN faciliteert het normalisatieproces en beheert ruim 31.000 normen, o.a. voor de validatie van microbiologische testen en de normen voor microbiologische analyses. Deze lezing geeft antwoord op de vraag hoe het proces verloopt om tot de validatie van een microbiologische testkit of analysetechnologie te komen, wat hierbij belangrijke stappen zijn en hoe u als eindgebruiker kunt zien dat er sprake is van een gevalideerde methode.
16.30 – 17.00 uur: afsluitende borrel en Kennismarkt “Meet the Expert”
