Op donderdag 1 november 2018 organiseerde de Stichting Food Micro in Hotel De Biltsche Hoek in De Bilt het themasymposium over microbiële toxinen in voeding. Daarbij presenteerden gerenommeerde sprekers de belangrijkste issues over mycotoxinen, bacteriële toxinen en toxinen van algen in relatie tot voedselveiligheid. Daarbij was speciale aandacht voor de laatste ontwikkelingen en werden met name de praktische aspecten besproken. Zo was er aandacht voor de werkwijze van het RIKILT (sinds maart 2018 EU referentielaboratorium voor mycotoxinen), werd er ingegaan op de belangrijkste bacteriële toxinen, was er ruim aandacht voor persistente mycotoxinen en werkwijzen om aanwezigheid in de voedselketen te voorkomen en zijn methoden besproken om toxinen te detecteren en te elimineren met technologie zoals binders.

Programma
Het programma is definitief, maar mochten onverhoopt wijzigingen plaats vinden, dan wordt het programma hieronder geüpdatet.

09.00 - 09.30 uur: Ontvangst en registratie

09.30 - 09.40 uur: Welkom door Jacques Stark, voorzitter Stichting Food Micro

09.40 – 10.20 uur: Andreja Rajkovic; Universiteit Gent  (B)

Openingslezing: Inleiding bacteriële toxinen & het Bacillus cereus toxine cereulide.

Prof. Andrea Rajkovic opent het symposium met een inleidende lezing over bacteriële toxinen in relatie tot voeding. Daarbij gaat de bijzondere aandacht uit naar Bacillus cereus. Deze bacterie is verantwoordelijk voor de productie van verschillende soorten enterotoxinen waaronder het zeer stabiele cereulide. De productie van dit toxine is sterk afhankelijk van de stam en van de omgevingsfactoren. De toxiciteit van dit toxine is zelfs meetbaar in concentraties die veel lager zijn dan de veronderstelde inducerende dosis die tot braken leidt. Deze presentatie werpt licht op de huidige kennis over factoren die leiden tot de vorming van cereulide in voedsel en de toxiciteit ervan.

10.20 - 10.50 uur: Marjon Wells-Bennik; NIZO, Ede (NL)

Lezing: Bacteriële toxines in levensmiddelen – van overgeven tot levensgevaarlijk.

Wanneer bacteriën in voedsel toxinen produceren kan dit leiden tot voedselvergiftiging na consumptie van een dergelijk product. Naast Bacillus cereus zijn een aantal andere bacteriesoorten in staat om toxinen in levensmiddelen te produceren. De belangrijkste zijn Staphylococcus aureus en Clostridium botulinum; daarnaast is een aantal Bacillus soorten (anders dan B. cereus) hiertoe ook in staat. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van de omstandigheden voor groei en toxineproductie door verschillende bacteriesoorten.

10.50 - 11.20 uur: Koffiepauze 

11.20 - 12.00 uur: Jos Houbraken; Westerdijk Instituut, Utrecht (NL)

Keynote lezing: Mycotoxinen in voedsel.

Schimmels kunnen vele verschillende metabolieten vormen en sommige van deze metabolieten staan bekend als mycotoxine. Meer dan 300 mycotoxines zijn vandaag de dag bekend en slechts enkele zijn gereguleerd en hiervan zijn maximum grenzen vastgesteld (bv. aflatoxine, fumonisine, ochratoxine A, patuline, trichothecenes en zearalenone). Een overzicht van belangrijke mycotoxines in voedsel wordt tijdens de presentatie gegeven.

12.00 - 12.30 uur: Monique de Nijs; RIKILT Wageningen University & Research (NL)

Lezing: RIKILT, EU referentielaboratorium voor mycotoxinen & planttoxinen.

Sinds begin 2018 is RIKILT het EU referentie laboratorium voor mycotoxinen & planttoxinen. Tijdens deze lezing wordt de werkwijze van het EU referentie laboratorium toegelicht en wordt aan de hand van voorbeelden specifiek ingegaan op de betekenis van planttoxinen in relatie tot voedselveiligheid.

12.30 - 13.30 uur: Lunch

13.30 - 14.00 uur: Martien Spanjer; Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), Utrecht (NL)

Lezing: Mycotoxinen: wetgeving en handhaving door de NVWA.

Voor een groot aantal mycotoxinen zijn maximum limieten vastgelegd in Europese Verordeningen. Ook zijn door de Europese Commissie aanbevelingen voor de monitoring van bepaalde mycotoxinen en verplichte controles voor een aantal product / land / mycotoxine combinaties voorgeschreven. Dit alles wordt door de NVWA ingepast in een jaarlijks op te stellen Nationaal controleplan. Tijdens deze lezing wordt ingegaan op factoren die een rol spelen bij het uitvoeren hiervan zoals keuze van te controleren producten, wijze van bemonstering en de te nemen maatregelen bij zendingen welke niet aan de eisen voldoen. Nederland heeft daarbij als EU-grensland vooral vanwege de haven van Rotterdam een belangrijke verantwoordelijkheid. Ten slotte wordt toegelicht hoe de NVWA omgaat met meldingen van overschrijdingen van de maximum limieten en met Rapid Alert meldingen uit Brussel.

14.00 -14.30 uur: Hassan El Khallabi; Groen Agro Control, Delfgauw (NL)

Lezing: LC-MS/MS als detectiemethode voor mycotoxinen.

Tijdens deze presentatie wordt een overzicht gegeven van een methode die voor de detectie van schimmeltoxinen kan worden gebruikt. Meestal wordt voor de detectie van mycotoxinen een ELISA-methode voor gebruikt, maar tijdens deze lezing wordt ingegaan op screening voor groot aantal toxinen met LC-MS/MS.

14.30 - 15.00 uur: Theepauze

15.00 - 15.30 uur: Frank Gort; SecureFeed, Wageningen (NL)

Lezing: Mycotoxinengevaar vergt ketenborging – Aflatoxine B1 als praktijkvoorbeeld.

Mycotoxinen in (grondstoffen voor) diervoeders bedreigen de diergezondheid én de voedselveiligheid. Veranderende teelt- en productieomstandigheden vereisen continu aandacht en ketenborging. Met afspraken, uitwisseling van kennis en informatie en strikte protocollen gaan ketenpartners de ongewenste mycotoxinecontaminatie van diervoeders en voedsel van dierlijke oorsprong tegen om zo te voorkomen dat deze toxinen bv. via de melk in de humane voedselketen terecht komen. Tijdens deze lezing wordt  de SecureFeed werkwijze van deze ketenaanpak aan de hand van Aflatoxine B1 toegelicht.

15.30 - 16.00 uur: Paul Bruinenberg; Trouw Nutrition, Tilburg (NL)

Lezing: Mycotoxinen: ontwikkeling van preventieve oplossingen.

Mycotoxinen in voeding zijn schadelijk voor de volksgezondheid. Verliezen als gevolg van lagere gewas- en handelsopbrengsten, dierziekten en negatieve gevolgen voor de menselijke gezondheid veroorzaken wereldwijd miljarden euro’s aan schade. In deze lezing worden strategieën gepresenteerd voor de ontwikkeling van oplossingen om de schadelijke effecten van mycotoxinen weg te nemen zodat zij niet in de humane voedselketen terecht komen. Daarbij komen remming van mycotoxine absorptie, decontaminatie en ontwikkeling van additieven die de diergezondheid ondersteunen aan de orde. Aandacht gaat daarbij specifiek uit naar Aflatoxine M1, een dierlijk stofwisselingsproduct van Aflatoxine B1, in melk.

16.00 – 17.00 uur: afsluitende borrel